Jestem członkiem zarządu firmy działającej w Polsce. Mieszkam za granicą, ale posiadam obywatelstwo polskie. Nie mam stałego zameldowania w Polsce, lecz mam polski dowód osobisty. Czy jestem cudzoziemcem w rozumieniu polskich przepisów podatkowych? Funkcja członka zarządu wymaga częstych przyjazdów do Polski oraz koordynowania wszelkich czynności nawet z zagranicy (np. dotyczy to bankowości elektronicznej), bo tylko zarząd w składzie ja oraz prezes (mój mąż), jest upoważniony do reprezentowania firmy na zewnątrz, głównie w urzędach oraz bankach. Czy otrzymane wynagrodzenie (pełnię funkcję członka zarządu na zasadzie powołania) jest opodatkowane w Polsce 20 proc. podatkiem zryczałtowanym? Czy podlega ono obowiązkowi oskładkowania ZUS? Czy będzie kosztem uzyskania przychodu dla firmy? – pyta czytelniczka DF

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) nie posługuje się pojęciem „cudzoziemiec”. W celu określenia statusu podatkowego danej osoby używa pojęć nieograniczonego bądź ograniczonego obowiązku podatkowego. Utożsamianie cudzoziemca z osobą podlegającą ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu jest jedynie pewnym uproszczeniem. W praktyce może się zdarzyć, że cudzoziemiec (obywatel innego kraju) objęty jest nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, a osoba posiadająca obywatelstwo polskie podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
O statusie podatkowym decyduje przede wszystkim miejsce zamieszkania tej osoby.

Liczy się zamiar

Zgodnie z art. 3 ust. 2a updof osoby fizyczne nie mające miejsca zamieszkania w Polsce podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej w Polsce na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia oraz od innych dochodów uzyskiwanych w Polsce. To właśnie jest ograniczony obowiązek podatkowy.
W powołanym przepisie nie ma mowy o obywatelstwie, co oznacza, że również osoba posiadająca obywatelstwo polskie może być objęta ograniczonym obowiązkiem podatkowym. Także posiadanie polskiego dowodu osobistego nie jest kryterium, na podstawie którego ustala się status podatkowy osoby.
Decydujące jest natomiast miejsce zamieszkania poza Polską. W świetle art. 25 kodeksu cywilnego, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Nie można go utożsamiać z miejscem zameldowania na pobyt stały, które dla celów updof nie ma żadnego znaczenia. Dana osoba może przebywać w Polsce nawet cały rok, ale ważny jest zamiar stałego pobytu w Polsce (wola tej osoby). Jeżeli nie zadeklaruje ona miejsca zamieszkania w Polsce, wówczas należy uznać, że jej miejsce zamieszkania jest za granicą. Oczywiście podatnik będzie musiał, w razie potrzeby, przed urzędem skarbowym udowodnić fakt, że mieszka za granicą.

Z podatkiem ale bez składek

Jeżeli członek zarządu spełnia warunki objęcia go ograniczonym obowiązkiem podatkowym wówczas uzyskiwane przez niego przychody z tytułu pełnienia funkcji na podstawie powołania będą opodatkowane – zgodnie z art. 29 updof – zryczałtowanym 20 proc. podatkiem. Kwotę tego podatku spółka jako płatnik wpłaca do urzędu skarbowego do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu wpłaty wynagrodzenia. Do 20 lutego następnego roku musi natomiast sporządzić informację IFT-1R i przekazać ją podatnikowi i urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU nr 137, poz. 887 ze zm.) nie wymienia pełnienia funkcji członka zarządu na podstawie powołania jako tytułu do objęcia danej osoby obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnych i rentowych. Oznacza, to, że członek zarządu pełniący funkcję na podstawie powołania nie jest objęty obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Dotyczy to zarówno osób o ograniczonym jak i nieograniczonym obowiązku podatkowym.
Także przepisy ustawy z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (DzU nr 45, poz. 391 ze zm.) nie wymieniają wśród tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego pełnienia funkcji członka zarządu, a więc nie podlega on obowiązkowi ubezpieczenia.

Koszt dla spółki

Wynagrodzenie wypłacane członkom zarządu z tytułu pełnionej funkcji – niezależnie czy są to osoby o ograniczonym, czy nieograniczonym obowiązku podatkowym będzie stanowić koszt uzyskania przychodu dla spółki. Jest to bowiem koszt poniesiony w celu osiągnięcia przychodów oraz ma wpływ na powstanie przychodu w spółce.
Nie stanowi ono jednostronnego świadczenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 38 updop – jest to ekwiwalent za czas poświęcony na pełnienie funkcji członka zarządu, a z jednostronnym świadczeniem mamy do czynienia wówczas, gdy nie otrzymuje się świadczenia wzajemnego od osoby, której to świadczenie jest przyznane.