Którzy przedsiębiorcy mogą wpłacać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, nie składając deklaracji w trakcie roku podatkowego? W jakim terminie należy dokonać wyboru tej formy wpłacania zaliczek?

Zasady uproszczonej formy wpłacania zaliczek uregulowane zostały w art. 44 ust. 6b-6i ustawy o p.d.o.f. Z możliwości wpłacania zaliczek w uproszczonej formie mogą skorzystać podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą – zarówno ci, którzy są opodatkowani na zasadach ogólnych według skali, jak i osoby, które dokonały wyboru opodatkowania 19 proc. podatkiem liniowym.
Wpłacanie zaliczek w uproszczonej formie może być korzystne dla podatników osiągających wysokie dochody na początku roku, a w późniejszych miesiącach roku ponoszących straty (powstała w takiej sytuacji nadpłata podatku będzie mogła zostać zwrócona dopiero w następnym roku podatkowym – w ciągu 3 miesięcy od złożenia zeznania rocznego).
Uproszczonej formy wpłacania zaliczek nie powinni natomiast wybierać podatnicy, którzy przewidują, że nie będą osiągać dochodu w ciągu roku, gdyż po wybraniu tej formy będą musieli wpłacać zaliczki przez cały rok podatkowy.

Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczek

Jak wskazano powyżej, podatnicy, którzy osiągają dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej, mogą – bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych (PIT-5 lub PIT-5L) – wpłacać zaliczki miesięczne w uproszczonej formie.
Wysokość zaliczek ustala się w oparciu o dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej, wykazany w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu /poniesionej straty (PIT-36 lub PIT-36L) złożonym:

1. w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy albo
2. w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata – jeżeli w zeznaniu, o którym mowa w pkt 1, podatnicy nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód w wysokości nieprzekraczającej 2.790 zł. Jeżeli również w tym zeznaniu podatnicy nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód z tego źródła w wysokości nieprzekraczającej 2.790 zł, nie są możliwe wpłaty zaliczek w uproszczonej formie.

Z tego względu, aby skorzystać z uproszczonej formy wpłacania zaliczek w 2006r., należy wziąć pod uwagę dochód wykazany w zeznaniu podatkowym za 2004r., złożonym w 2005r., albo w zeznaniu podatkowym za 2003r., złożonym w 2004r. Nie należy natomiast brać pod uwagę dochodów uzyskanych w 2005r.

Przykład:
Alina O. chce skorzystać z uproszczonej formy opłacania zaliczek. W zeznaniu za 2004r. wykazała ona stratę, a w zeznaniu za 2003r. – dochód, przekraczający kwotę 2.790 zł. W tej sytuacji w 2006r. może ona dokonać wyboru, o którym mowa powyżej.

Podstawą do ustalenia wysokości zaliczek w 2006r. musi być dochód wynikający z zeznania nie dawniejszego niż zeznanie złożone za 2003r. Jeżeli podatnik wykazał stratę lub dochód w wysokości nieprzekraczającej 2.790 zł w zeznaniu za 2004r. oraz w zeznaniu za 2003r., wówczas nie może wpłacać zaliczek w uproszczonej formie.

Przykład:
Jan K. w 2003r. prowadził działalność opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Natomiast w 2004r. prowadził on pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym i poniósł w tym roku stratę z tej działalności. Jan. K. chciałby w 2006 r. wpłacać zaliczki w uproszczonej formie. Fakt, iż w 2004r. poniósł on stratę nie wyklucza sam z siebie takiej możliwości. Jednakże dodatkowa okoliczność, że w 2003r. Jan K. prowadził działalność opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, powoduje, iż nie może on skorzystać z uproszczonej formy wpłacania zaliczek. Podstawą do obliczenia zaliczek powinien być bowiem dochód obliczony zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o p.d.o.f., nie zaś przychód, który jest podstawą opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Zasady obliczania zaliczek

Podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych – według skali podatkowej wpłacają zaliczki w wysokości 1/12 kwoty obliczonej przy zastosowaniu skali obowiązującej w danym roku podatkowym, od dochodu wykazanego w zeznaniu podatkowym. Natomiast podatnicy opodatkowani w danym roku podatkowym podatkiem liniowym, którzy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, kwotę zaliczek obliczają od dochodu wykazanego we właściwym zeznaniu podatkowym, przy zastosowaniu stawki podatku w wysokości 19 proc.

Przykład:
Dariusz N., prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną w formie podatku liniowego, osiągnął w 2004r. dochód w wysokości 77.640 zł . Oznacza to, że zaliczki w 2006r. będą wynosiły miesięcznie 1.229, 30 zł. Kwota ta stanowi 1/12 z 14.751,6 zł (19% x77.640 zł=14.751,60zł). Dariusz N. ostatecznego rozliczenia dokona do 30 kwietnia 2007r.

W piśmie Pierwszego Urzędu Skarbowego Warszawa – Śródmieście z 19 marca 2003r., sygn. US35/FD1/415/12/04/MT, odniesiono się do zasad obliczania zaliczki płaconej w uproszczonej formie. Podatniczka miała wątpliwości czy podstawą do obliczenia zaliczek może być dochód po odliczeniu strat z lat ubiegłych. W powołanym piśmie stwierdzono, iż: „Podstawę wyliczenia kwoty zaliczki miesięcznej przypadającej do zapłaty w 2004r. przy zastosowaniu uproszczonej formy stanowi dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej osiągnięty w 2002r., nie zaś dochód pomniejszony o odliczenia.”
Kwotę zaliczki podlegającą wpłacie, zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, opłaconej w danym miesiącu zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Warto wiedzieć:
Podatnik prowadzący pozarolniczą działalność, wpłacający zaliczki w uproszczonej formie i jednocześnie opłacający składkę zdrowotną za osobę z nim współpracującą może pomniejszyć zaliczkę na podatek dochodowy także o tę składkę (tak pismo Izby Skarbowej w Gdańsku z 27 lutego 2004r., sygn. BI/005-0083/04).

Obowiązki podatnika

Podatnicy, którzy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, są obowiązani:

1. do 20 lutego roku podatkowego, w którym po raz pierwszy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tej formy,
2. stosować uproszczoną formę wpłacania zaliczek przez cały rok podatkowy,
3. wpłacać zaliczki w terminie do 20 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni oraz
4. dokonać rozliczenia podatku za rok podatkowy składając zeznanie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Zawiadomienie o wyborze uproszczonej formy wpłacania zaliczek dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik – w terminie do 20 lutego roku podatkowego – zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z uproszczonej formy wpłacania zaliczek.
Z uproszczonej formy wpłacania zaliczek nie mogą korzystać podatnicy, którzy po raz pierwszy podjęli działalność w roku podatkowym albo w roku poprzedzającym rok podatkowy.

Przykład:
Stefan O. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w czerwcu 2005r., zaś Adam C. zamierza rozpocząć działalność w lutym 2006r. Obaj oni nie mogą skorzystać z uproszczonej formy wpłacania zaliczek. Skorzystać z tej metody w 2006r. może bowiem tylko podatnik, który prowadził działalność już w 2004r.

Korekta zeznania
Może się zdarzyć, że podatnik pomyli się przy ustaleniu kwoty dochodu w zeznaniu złożonym za rok poprzedzający rok podatkowy. Jeżeli dokona on korekty tego zeznania, która spowoduje zmianę wysokości podstawy obliczenia miesięcznych zaliczek wpłacanych w uproszczonej formie, kwota tych zaliczek:

1. ulega zwiększeniu lub zmniejszeniu, odpowiednio do zmiany wysokości podstawy ich obliczenia – jeżeli zeznanie korygujące zostało złożone w urzędzie skarbowym do końca roku poprzedzającego rok, w którym zaliczki są płacone w uproszczonej formie,
2. ulega zwiększeniu lub zmniejszeniu począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została złożona korekta, odpowiednio do zmiany wysokości podstawy ich obliczenia – jeżeli zeznanie korygujące zostało złożone w roku, w którym zaliczki są płacone w uproszczonej formie,
3. nie zmienia się – jeżeli zeznanie korygujące zostało złożone w terminie późniejszym niż wymieniony w pkt 1 i 2.

Powyższe zasady będą miały zastosowanie także w przypadku, gdy właściwy organ podatkowy lub właściwy organ kontroli skarbowej stwierdzi inną wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej niż wysokość dochodu z tej działalności wykazana w zeznaniu albo w zeznaniu korygującym.

Zmiana form działalności a uproszczona forma wpłacania zaliczek

Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą w formie spółek osobowych również mogą wpłacać zaliczki w uproszczonej formie. W przypadku takich podatników pojawiają się jednak wątpliwości, czy jest możliwe skorzystanie z uproszczonej formy wpłacania zaliczek, jeżeli nastąpi zmiana w składzie osobowym spółki lub gdy rozpoczną oni samodzielną działalność gospodarczą.

Przykłady:

1. Wiesław K. prowadzi działalność jako wspólnik spółki cywilnej. W marcu 2006r. jeden ze wspólników ma zamiar odejść ze spółki. W tej sytuacji Wiesław K. ma wątpliwości czy pozostali wspólnicy będą mogą w dalszym ciągu płacić zaliczki w uproszczonej formie. Zasadą jest, że podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, którzy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, mają obowiązek wpłacania ich w uproszczonej formie, przez cały rok podatkowy. Zmiana składu osobowego spółki nie powoduje utraty prawa do korzystania z uproszczonej formy wpłacania zaliczek.
2. Janina. M. prowadzi samodzielną działalność gospodarczą od 1996r. W ramach tej działalności opłaca ona zaliczki w uproszczonej formie. Od 1 stycznia 2006r. Janina M. zamierza rozpocząć dodatkowo działalność w formie spółki cywilnej. Zachodzi pytanie czy przy tej nowej działalności może ona korzystać z uproszczonej formy opłacania zaliczek? Jak wskazano powyżej, podatnicy mają obowiązek stosować uproszczoną formę wpłacania zaliczek przez cały rok podatkowy. W przypadku Janiny M. wybór dokonany przez nią w tym zakresie dotyczy wszystkich form prowadzonej działalności gospodarczej, opodatkowanych na zasadach określonych w ustawie o p.d.o.f. Janina M. nie podejmuje nowej działalności, lecz poszerza ją o działalność w ramach spółki cywilnej. W przepisach ustawy o p.d.o.f., mowa jest zaś o działalności gospodarczej – bez wyodrębniania pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej we własnym zakresie, bądź w formie spółki cywilnej.
3. Piotr T. był wspólnikiem spółki jawnej od 2002r. We wrześniu 2005r. rozpoczął on dodatkowo prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej. W 2006r. Piotr T. chce wpłacać zaliczki w uproszczonej formie. Jest to dopuszczalne. Piotr T nie podjął bowiem w 2005r. po raz pierwszy działalności gospodarczej, więc nie ma tu zastosowania art. 44 ust. 6e ustawy o p.d.o.f., stanowiący, iż z uproszczonej formy wpłacania zaliczek nie mogą skorzystać podatnicy, którzy po raz pierwszy podjęli działalność w roku podatkowym albo w roku poprzedzającym rok podatkowy.

Podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.)